Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ
https://www.evrostia-health.gr/
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης στην παιδική και εφηβική ηλικία (νεανικός διαβήτης τύπου 1) απασχολεί μια σχετικά μεγάλη μερίδα του νεανικού πληθυσμού. Η σωστή και επαρκής ρύθμιση και η αντιμετώπιση του δεν είναι πάντα αποτελεσματική.
Αυτό πολλές φορές κάνει την καθημερινότητα πιο δύσκολη, περιορίζοντας τη δυνατότητα στον νεανικό πληθυσμό να απολαμβάνει τις δραστηριότητες της ξένοιαστης αυτής περιόδου. Τα παιδιά με Σακχαρώδη Διαβήτη από πολύ μικρή ηλικία είναι απαραίτητο να ακολουθούν κάποιους κανόνες και να πειθαρχούν σε θέματα που αφορούν την υγεία τους αλλά και να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες συγκριτικά με τα υπόλοιπα παιδιά της αντίστοιχης ηλικίας.
Η συστηματική άσκηση αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Αθλητές που ασκούνται χρόνια και συστηματικά μπορεί να μειώσουν τις δόσεις της ινσουλίνης που λαμβάνουν. Επειδή η ινσουλίνη απορροφάται πιο εύκολα από μυς που συμμετέχουν στην άσκηση, καλό θα ήταν πριν την άσκηση να γίνεται η ινσουλίνη σε σημεία του σώματος που δεν ασκούνται έντονα εφόσον δεν υπάρχει αντλία.
Τα οφέλη στην υγεία αλλά και στην τόνωση της αυτοπεποίθησης και ενίσχυσης της ψυχολογίας είναι αποδεδειγμένα πολλά:
• Έλεγχος σωματικού βάρους ( επίδραση στη σύσταση σώματος)
• Καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη μακροπρόθεσμα και μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 0,3% σχεδόν
• Αύξηση της Μυϊκής δύναμης
• Καλύτερη φυσική κατάσταση
• Αύξηση οστικής μάζας
• Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης
• Μείωση του άγχους και του στρες
• Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης
Για παιδιά/εφήβους με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 αυτό δεν σημαίνει απαγόρευση στην άθληση αλλά περισσότερη και προσεκτικότερη υπακοή στους κανονισμούς που επιβάλει η ίδια η άσκηση.
ΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΜΑΧΟΣ
Πολλές φορές το παιδί αλλά και το στενό οικογενειακό περιβάλλον βρίσκεται σε δίλλημα ως αναφορά την συμμετοχή του σε αθλητικές δραστηριότητες. Συχνά νιώθει διαφορετικό από τα άλλα παιδιά και αυτό μπορεί να δημιουργήσει αίσθημα απομόνωσης και αποφυγής από την άσκηση (ότι δεν είναι άξιο να τα καταφέρει, ότι δεν θα το αποδεχθούν). Οι φοβίες του οικογενειακού περιβάλλοντος και η υπερπροστατευτικότητα δεν δίνουν καμία λύση απλά κάνουν μακροπρόθεσμα πιο «μίζερη» τη ζωή ενός παιδιού με διαβήτη, επιδεινώνοντας πολλές φορές τα συμπτώματα της νόσου χωρίς να μπορεί να χαίρεται ανέμελα τα πιο ξένοιαστα χρόνια της ζωής του.
Οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον μαζί με την καθοδήγηση του ιατρού θα πρέπει να είναι οι πρώτοι που θα βοηθήσουν στην ενημέρωση και εκπαίδευση του παιδιού. Ταυτόχρονα οφείλουν να ενημερώσουν και τον καθηγητή φυσική αγωγής αλλά και το προσωπικό του σχολείου για τις επιπλοκές κατά τη διάρκεια της άσκησης και σε περιπτώσεις υπογλυκαιμίας ποια θα είναι ή άμεση αντιμετώπιση.
Ιδιαίτερα για τα παιδιά του δημοτικού που δεν γνωρίζουν πολύ καλά πως αντιδρά ο οργανισμός τους στην άσκηση ,οι αθλητικές δραστηριότητες θα πρέπει να γίνονται με την επίβλεψη του οικογενειακού περιβάλλοντος έτσι ώστε να βοηθήσουν και να αξιολογήσουν τις οργανικές αντιδράσεις. Αυτό θα βοηθήσει καλύτερα στις προσαρμογές της δόσης της ινσουλίνης αλλά και στην τροποποίηση της διατροφής κυρίως της ποσότητας υδατανθράκων.
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
• Να παρέχετε οποιαδήποτε πληροφορία που αφορά το παιδί και τις ιδιαιτερότητες της νόσου στην υπεύθυνη ομάδα αθλητισμού
• Να φροντίσετε για την κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση των υπευθύνων αθλητισμού στην αντιμετώπιση πιθανής σοβαρής υπογλυκαιμίας
• Τα ιατρικό ιστορικό του παιδιού θα πρέπει να είναι γνωστό και να υπάρχουν διαθέσιμα τηλέφωνα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος του παιδιού
• Να γνωρίζετε σαν γονείς τις ώρες που θα γίνει ή άσκηση ώστε να προετοιμάσετε καλύτερα τη διατροφή τους, αλλά και τα σνακ που θα πρέπει να έχουν μαζί τους τα παιδιά
ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΟΧΗΣ
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΓΛΥΚΟΖΗΣ
Χρησιμοποιήστε ένα μηχανάκι μέτρησης σακχάρου, πριν, κατά την διάρκεια, και στο τέλος της άσκησης. Κρατήστε ένα ημερολόγιο του επιπέδου της γλυκόζης, της προπόνησης και του φαγητού που καταναλώθηκε. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε σιγά – σιγά να δημιουργήσετε ένα πλάνο με τις ανάγκες του οργανισμού του παιδιού κατά την διάρκεια της ημέρας, όταν βρίσκεται σε προπόνηση ή όχι.
Ανάλογα με τα αποτελέσματα της μέτρησης της γλυκόζης πριν από την προπόνηση, μπορείτε να προσαρμόσετε και τη διατροφή. Αν για παράδειγμα διαπιστώσετε πως τα επίπεδα γλυκόζης πριν την προπόνηση είναι χαμηλά, μπορείτε να δώσετε πριν από την προπόνηση ένα γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες που θα σας βοηθήσει να αποφύγετε το υπογλυκαιμικό επεισόδιο κατά την διάρκεια της προπόνησης.
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε πως το σώμα χρειάζεται πάνω από 36 ώρες για να συνέρθει από μια δυνατή προπόνηση ( κυρίως για τους εφήβους που κάνουν αγωνιστικό αθλητισμό). Ο οργανισμός θα συνεχίσει να καταναλώνει όλους τους υδατάνθρακες που του δίνετε μέχρι οι μυς να επανέλθουν πλήρως. Για αυτό καλό θα ήταν να προσέχετε τα επίπεδα της γλυκόζης πριν τον ύπνο αλλά και την επόμενη μέρα.
Ο κίνδυνος για υπογλυκαιμία είναι αυξημένος για τουλάχιστον 24 ώρες, με ιδιαίτερη προσοχή να πρέπει να δοθεί τις απογευματινές και τις νυχτερινές ώρες. Μορφές άσκησης που σχετίζονται με αυτό το φαινόμενο είναι: τα βάρη, το σπριντ και το έντονο αερόβιο.
(Exercise management in type 1 diabetes: a consensus statement, Lancet 2017)
ΠΟΣΗ ΑΣΚΗΣΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ
Κάθε μορφή άσκησης μετράει. Η συνιστόμενη ελάχιστη άσκηση είναι:
• Για τους ενήλικες τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως, (2,5 ώρες από τις 168 που έχει κάθε εβδομάδα)
• Για τα παιδιά και τους εφήβους τουλάχιστον 60 λεπτά κάθε μέρα
ΠΟΙΕΣ ΑΕΡΟΒΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΜΕΤΡΙΑΣ ΕΝΤΑΣΗΣ
Κατά την διάρκεια μιας μέτριας σε ένταση άσκησης, καταλαβαίνετε την καρδιά σας να ανεβάζει παλμούς αλλά μπορείτε παρόλα αυτά να μιλάτε κανονικά. Εάν αναπνέεται δύσκολα και οι χτύποι της καρδιάς σας αυξάνονται συνεχώς, προφανώς κάνετε πολύ έντονη άσκηση.
Τα παιδιά μπορούν να διαλέξουν δραστηριότητες μέτριας αλλά και μεγάλης έντασης ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.
Και στην περίπτωση των νέων και των παιδιών, η άσκηση θα πρέπει να γίνεται οργανωμένα και η ένταση να αυξάνεται σταδιακά.
ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΟΥΜΕΝΟΥΣ
Η προπόνηση είτε είναι σύντομη είτε είναι μεγάλης διάρκειας θα πρέπει να είναι οργανωμένη. Οι αθλητές που πάσχουν από διαβήτη οφείλουν να γνωρίζουν πως ο διαβήτης αλληλοεπιδρά με την σωματική άσκηση, τόσο για να αποφεύγουν κινδύνους όσο και για να βελτιώνουν την απόδοσή τους.
Να φοράτε τα κατάλληλα αθλητικά παπούτσια. Μετά το τέλος της άσκησης συνιστάται ο έλεγχος των ποδιών για πιθανές πληγές ή ερεθισμούς. Κατά την διάρκεια της κολύμβησης θα πρέπει να υπάρχει συνεχώς κινητικότητα καθώς η ακινησία σε κρύο νερό μπορεί να οδηγήσει σε κράμπες.
Εάν κάνετε καθημερινή συστηματική προπόνηση πολύ πιθανόν να προπονηθείτε και σε συνθήκες κρύου και υγρασίας. Φορέστε κατάλληλα ρούχα που θα κρατήσουν την υγρασία μακριά από το σώμα σας. Οποιοδήποτε κατάστημα αθλητικών είναι ικανό να σας συμβουλεύσει πάνω σε αυτό.
Βελτιώστε αργά και συστηματικά τους χρόνους και τις αποστάσεις σας στην προπόνηση, προσθέτοντας περίπου 10 λεπτά κάθε εβδομάδα στην προπόνησή σας. Στόχος σας θα πρέπει να είναι η άσκηση 3 με 5 φορές την εβδομάδα. Κατά την διάρκεια της άσκησης καλό θα ήταν να κουβαλάτε ένα μικρό πορτοφόλι, με τη φαρμακευτική σας αγωγή, τα στοιχεία σας και γενικά με οτιδήποτε μπορεί να σας φανεί χρήσιμο σε περίπτωση υπογλυκαιμικού επεισοδίου( ταμπλέτες γλυκόζης ή μικρά σνακ ζελέ φρούτων, χυμούς , μαρμελάδα)
ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΣΗ
Εάν ήδη έχετε συνηθίσει να προπονήστε 30 με 40 λεπτά συνεχόμενα, τότε γνωρίζετε την σημασία της προθέρμανσης. Το ζέσταμα είναι βασικό γιατί αυξάνει το οξυγόνο στα πνευμόνια, προετοιμάζει τους μυς για έντονη άσκηση και μαλακώνει τις αρθρώσεις.
ΔΙΑΤΑΣΕΙΣ
Οι διατάσεις στο τέλος της άσκησης, αποτρέπει τους τραυματισμούς και επαναφέρει τους μυς στις αρχικές τους διατάσεις. Πολλά άτομα κάνουν διατάσεις πριν και μετά την προπόνηση. Καλό θα ήταν να κάνετε διατάσεις τόσο μετά την προθέρμανση όσο και στο τέλος της προπόνησης.
Η εναλλαγή του είδους της προπόνησης μπορεί να βελτιώσει την φυσική κατάσταση πολύ. Μην μένετε σε ένα είδος άσκησης. Δοκιμάστε διαφορετικά είδη, ποδόσφαιρο, χορό, τρέξιμο, κολύμβηση. Με αυτό τον τρόπο θα γυμνάσετε όλο το σώμα σας και θα βελτιώσετε κατά πολύ την λειτουργία της καρδιάς , των αγγείων αλλά και τους νευρώνες του εγκεφάλου.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ
• Ξεκουράστε τυχόν τραυματισμένα σημεία
• Βάλτε πάγο για περίπου 10 λεπτά, όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να αποφύγετε την φλεγμονή και τον πόνο.
• Τυλίξτε το τραυματισμένο μέρος με έναν επίδεσμο, προσέχοντας να μην διακόψετε την κυκλοφορία.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η διατροφή που προτείνετε στους διαβητικούς είναι η ίδια με αυτή που προτείνετε στους αθλητές. Παρόλα αυτά θα διαπιστώσετε πως θα χρειαστεί να αυξήσετε τους υδατάνθρακες και να μειώσετε την λήψη ινσουλίνης όσο θα προπονήστε. Οι υδατάνθρακες δεν βοηθούν μόνο στην αποφυγή υπογλυκαιμικών επεισοδίων αλλά και στην γρήγορη αποκατάσταση του μυϊκού συστήματος μετά την προπόνηση. Έρευνες έχουν αποδείξει πως καταναλώνοντας την σωστή ποσότητα πρωτεΐνης και υδατανθράκων αυξάνεται η απορρόφηση του γλυκογόνου από τους μύες .
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ
Κατά την άσκηση το σώμα χρησιμοποιεί τους υδατάνθρακες για ενέργεια. είναι πολύ σημαντικό οι αποθήκες των υδατανθράκων να είναι γεμάτες, πριν, κατά την διάρκεια και μετά την άσκηση. Για την παραγωγή της απαιτούμενης ενέργειας σε άτομα που αθλούνται σκληρά και καθημερινά, θα πρέπει να ακολουθείται μια υψηλή σε υδατάνθρακες διατροφή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για άτομα με διαβήτη που παίρνουν ινσουλίνη, καθώς μειώνει τις πιθανότητες υπογλυκαιμικού επεισοδίου.
ΕΝΥΔΑΤΩΣΗ ΒΟΗΘΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ
Κατά την διάρκεια της άσκησης το σώμα χάνει υγρά μέσω του ιδρώτα για να μπορέσει να διατηρήσει μια φυσιολογική θερμοκρασία. Εάν τα υγρά αυτά δεν αναπληρωθούν, το σώμα δεν αντέχει πολύ στην άσκηση και η κόπωση κάνει την εμφάνισή της. Το νερό είναι ο καλύτερος τρόπος να αναπληρωθούν τα χαμένα υγρά αλλά σε μερικές προπονήσεις που διαρκούν πολύ, τα αθλητικά υγρά επιταχύνουν την ενυδάτωση.
Τα αθλητικά ποτά περιλαμβάνουν εύκολα απορροφήσιμους υδατάνθρακες οι οποίοι θα ανεβάσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα κατά την διάρκεια της άσκησης. Σημαντικό να αναπληρώνετε τα χαμένα υγρά με νερό και δεν χρειάζεται απαραίτητα να χρησιμοποιείται αθλητικά ποτά, καθώς μπορεί να είναι επικίνδυνα για τα άτομα με διαβήτη (αυξάνοντας τον κίνδυνο για υπεργλυκαιμία).
(Exercise management in type 1 diabetes: a consensus statement, Lancet 2017)
Δρ.Άννα Παπαγεωργίου
Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
Καθ. Φυσικής Αγωγής
Διδάκτωρ ιατρικής σχολής Αθηνών
Εξειδίκευση στην παιδική παχυσαρκία και προαγωγή της Υγείας
